Green Choice – Hành trình xanh từ phế phẩm đến giá trị bền vững
Là một trong hai dự án xuất sắc của cuộc thi Khởi nghiệp Quốc gia 2024, dự án "Green Choice - Bộ sản phẩm tuần hoàn từ sầu riêng" của Giảng viên Trần Thành và nhóm sinh viên trường Đại học Nguyễn Tất Thành (TP. Hồ Chí Minh) được Ban Giám khảo và cộng đồng khởi nghiệp đánh giá rất cao. Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển đổi mạnh mẽ, hướng tới một tương lai xanh và bền vững, dự án không chỉ đánh thức tiềm năng của những người trẻ, dám nghĩ dám làm, mà còn từng bước thúc đẩy ngành hàng nông nghiệp Việt Nam bắt kịp với xu hướng trên thế giới.
Ý tưởng khởi nghiệp
Là quốc gia nổi tiếng với các loại nông sản, Việt Nam tự hào sở hữu hơn 151.000 ha diện tích trồng sầu riêng vào năm 2023 (tập trung nhiều tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên) với sản lượng ấn tượng lên đến 13 triệu tấn. Tuy nhiên, sầu riêng dù mang lại giá trị lớn nhưng lại không dễ dàng bảo quản. Vấn đề này khiến quả dễ hỏng, làm lãng phí một lượng lớn sau mỗi mùa thu hoạch.
Hàng năm, hàng trăm ngàn tấn quả sầu riêng bị vứt bỏ, gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, quả sầu riêng phân hủy nhanh chóng, tạo ra mùi hôi thối khó chịu và làm môi trường sống lý tưởng cho vi khuẩn, côn trùng gây bệnh phát triển. Điều này không chỉ gây ô nhiễm môi trường sống, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng mà còn lãng phí nguồn tài nguyên tiềm năng có thể tái chế mà chưa có giải pháp hiệu quả, làm mất mỹ quan các khu vực trồng sầu riêng. Đối với người nông dân, việc xử lý lượng phế phẩm lớn này vừa tốn kém, vừa không mang lại giá trị kinh tế. Chi phí xử lý hiện tại lên tới 800.000 đồng/tấn, gây ảnh hưởng đến lợi nhuận.
Trong khi đó, các doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng lại đối mặt với thách thức lớn về bảo quản và vận chuyển, khi chỉ một số ít cá nhân có thể làm giảm giá trị sản phẩm, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và lợi nhuận.
Đây thực sự trở thành một bài toán nan giải.
Green Choice – Ý tưởng xuất sắc giành giải Quán quân tại Festival Khởi nghiệp Quốc gia
Rõ ràng, việc chỉ tập trung vào khâu chế biến mà bỏ qua vấn đề xử lý chất thải là chưa đủ để đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp.
Là những sinh viên có chung niềm đam mê sáng tạo, dưới sự hướng dẫn của TS. Trần Thành, nhóm sinh viên tài năng, đầy nhiệt huyết từ nhiều khoa và viện đào tạo khác nhau của Trường Đại học Nguyễn Tất Thành đã quyết định hình thành dự án Green Choice. Nhóm gồm các bạn: (1) Khuất Hồng Trúc Vy (Chủ nhiệm dự án, Viện NIIE) – Phụ trách điều phối toàn bộ dự án, xây dựng chiến lược và kết nối với các đối tác trong và ngoài trường; (2) Tống Minh Tiến (Khoa Kiến trúc – Nội thất – Mỹ thuật ứng dụng) – Đảm nhiệm vai trò thiết kế bao bì sản phẩm và xây dựng bộ nhận diện thương hiệu, giúp sản phẩm thu hút sự chú ý của người tiêu dùng và doanh nghiệp; (3) Lê Minh Thiện (Khoa Quản trị Kinh doanh) – Phụ trách quản lý hậu cần, phân tích thị trường và xây dựng kế hoạch kinh doanh cho các dòng sản phẩm; (4) Lâm Triết Lãm (Khoa Quản trị Kinh doanh) – Chịu trách nhiệm nghiên cứu và đề xuất các chiến lược phát triển thị trường, đặc biệt tập trung vào thị trường quốc tế; (5) Nguyễn Thị Phương Thảo (Khoa Quản trị Kinh doanh) – Hỗ trợ phân tích dữ liệu, tính toán hiệu quả kinh tế và lập kế hoạch tài chính để đảm bảo tính khả thi của dự án.
Ngoài việc xây dựng sản phẩm chính từ quả sầu riêng (sấy thăng hoa), Green Choice tiên phong phát triển một dự án tái chế vỏ sầu riêng, biến rác thải thành các sản phẩm hữu cơ có giá trị kinh tế và thân thiện với môi trường.
Quá trình nghiên cứu và các sản phẩm dự án
Nhận thấy những khó khăn đặt ra, các thành viên trong dự án Green Choice đã suy nghĩ, trao đổi và bàn bạc với câu hỏi đặt ra là làm sao có được giải pháp sáng tạo nhằm hỗ trợ cả người nông dân và doanh nghiệp.
Đối với doanh nghiệp, dự án phát triển các sản phẩm từ sầu riêng như sầu riêng sấy thăng hoabột sầu riêng sấy thăng hoa, đáp ứng nhu cầu thị trường cao cấp, góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu.
Đối với nông dân, dự án mang đến các giải pháp tái chế phế phẩm thành giá thể hữu cơchế phẩm sinh học, không chỉ giảm chi phí xử lý mà còn cải thiện chất lượng đất, giúp cây trồng khỏe mạnh hơn.
Các sản phẩm chính của nhóm bao gồm:
  1. Sầu riêng sấy thăng hoa và bột sầu riêng sấy thăng hoa (sản phẩm chính từ sầu riêng): Ứng dụng công nghệ sấy thăng hoa tiên tiến, không những giữ nguyên hương vị thơm ngon đặc trưng của mỗi quả sầu riêng, mà còn bảo toàn tối đa các dưỡng chất thiết yếu, mở ra cơ hội mới cho việc bảo quản và vận chuyển sản phẩm, đảm bảo chất lượng cao nhất đến người tiêu dùng.
  2. Giá thể hữu cơ từ vỏ sầu riêng: Giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng năng suất cây trồng và giảm phụ thuộc vào phân bón hóa học. Điểm đặc biệt nổi bật của sản phẩm là sự kết hợp thêm bột vỏ sả – một thành phần tự nhiên trong nông nghiệp, có tác dụng cân bằng độ pH của đất, cải thiện chất lượng đất và tăng năng suất cây trồng. Sản phẩm này có giá thành thấp hơn thị trường khoảng 40%, đem đến lợi thế cạnh tranh đáng kể.
  3. Chế phẩm sinh học DurioBio: Sử dụng vi sinh vật như Trichoderma spp. để phân hủy vỏ sầu riêng nhanh chóng, tạo giá trị gia tăng cho nông dân và doanh nghiệp (quá trình phân hủy vỏ sầu riêng giảm thời gian từ 1 năm xuống chỉ còn 1 tháng).
Các sản phẩm từ dự án, như sầu riêng sấy thăng hoa, sẽ được phân phối tại các sân bay lớn (như Tân Sơn Nhất), chuỗi cửa hàng thực phẩm cao cấp và các trung tâm thương mại sang trọng, phục vụ nhu cầu tiêu dùng xanh trong nước và quốc tế.
Green Choice không chỉ đặt mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn cung cấp giải pháp phát triển nông nghiệp bền vững. Bằng cách tận dụng tối đa các phế phẩm nông nghiệp, dự án tạo ra giá trị kinh tế tuần hoàn, góp phần cải thiện chất lượng đất và thúc đẩy xu hướng nông nghiệp hữu cơ.
Dự án không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp mà còn mở ra hướng đi mới trong việc ứng dụng công nghệ cao vào tái chế rác thải, biến thách thức thành cơ hội bền vững cho tương lai.
Quá trình tham gia cuộc thi Khởi nghiệp Quốc gia
Dự án đã nhận được những đánh giá hữu ích từ các chuyên gia. Cụ thể, TS. Đàm Quang Thắng – Chủ tịch Hội đồng Cố vấn khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Quốc gia (VSMA), Tổng Giám đốc Vườn ươm doanh nghiệp khởi nghiệp MST The BizCare Space đánh giá, đây là một dự án hay, tuy nhiên, cần xác định rõ sản phẩm cốt lõi của dự án là gì, bởi ngoài công nghệ sấy thăng hoa lại có cả phân bón hữu cơ. Việc này có thể gây nhầm lẫn trong thông điệp truyền tải. Vì vậy, cần tập trung rõ ràng vào một sản phẩm chính, sau đó, phát triển các sản phẩm liên quan để bổ trợ. Ý tưởng của Dự án hướng đến nền kinh tế tuần hoàn là rất hay, nhưng để triển khai hiệu quả, cần xây dựng được chuỗi cung ứng hoàn chỉnh. Ví dụ, với phân bón hữu cơ từ vỏ sầu riêng, nhóm có thể thiết kế chuỗi bán hàng trực tiếp lại cho chính các chủ vườn trồng sầu riêng hoặc các hộ nông nghiệp có nhu cầu. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí vận hành mà còn tạo ra giá trị kép, vừa xử lý rác thải vừa tăng năng suất cây trồng.
Tận dụng mua sắm nhiều máy móc và trang thiết bị hiện đại, đồng thời xây dựng các khu chế biến phục vụ sản xuất. Dựa trên những góp ý giá trị từ Ban giám khảo, nhóm sẽ tập trung ưu tiên vào những sản phẩm mang lại lợi nhuận cao nhất, đồng thời điều chỉnh định hướng để không ngừng hoàn thiện mô hình kinh doanh.
Tính đến hiện tại, dự án đạt được doanh thu 1,2 tỷ đồng, trong đó, 800 triệu đồng đến từ hoạt động chuyển giao công nghệ và 300 triệu đồng từ việc bán sản phẩm sầu riêng sấy thăng hoa. Phần còn lại, 100 triệu đồng, đến từ giá thể hữu cơ và phân bón vi sinh. Do sản phẩm phân bón có giá thành rẻ, nhóm đặt mục tiêu phát triển bền vững.
Trúc Vy - đại diện Dự án chia sẻ: "Xuất phát từ nền tảng khoa học công nghệ, nhóm xây dựng chiến lược phát triển theo lộ trình ngắn hạn và dài hạn. Trong giai đoạn ngắn hạn, nhóm tập trung vào việc chuyển giao công nghệ để tạo nguồn thu ban đầu. Chính nhờ nguồn doanh thu này, nhóm đầu tư chiến lược cung cấp miễn phí cho người dùng thử nghiệm, giúp họ trải nghiệm và đánh giá hiệu quả thực tế của sản phẩm. Ngoài ra, dự án đã thành công trong việc chuyển giao công nghệ cho ba công ty. Sau khi chuyển giao công nghệ, nhóm cung cấp phân bón vi sinh cho các nông dân trồng rau và trồng khế phục vụ Tết năm ngoái và năm nay.